Firma
Kawa pobudza, ułatwia skupienie i zebranie myśli, a także jest napojem, przy którym można odpocząć. Polscy twórcy wiele razy wyznawali jej miłość i niejednokrotnie pisali wprost, że bez niej nie ma mowy o natchnieniu! W naszej rodzimej literaturze można znaleźć mnóstwo opisów parzenia idealnej kawy, a nawet zadedykowanych jej poematów. Przespacerujmy się więc po epokach literackich, zaglądając do filiżanek najbardziej znanym literatom!
Najlepszą kawę parzą Polacy, czyli „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza
Jednym ze znanych miłośników kawy był Adam Mickiewicz. Jego ulubionym wariantem tego napoju (w zasadzie jedynym, jaki akceptował) była pyszna kawa ze śmietanką. Poświęcił jej nawet kilkanaście wersów w swoim słynnym „Panu Tadeuszu”, a pisał tam o niej tak:
Fragment utworu literackiego pt.: „Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie”. Autor: Adam Mickiewicz.
Takiej kawy, jak w Polszcze, niema w żadnym kraju:
W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju,
Jest do robienia kawy osobna niewiasta,
Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta,
Lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku,
I zna tajne sposoby gotowania trunku,
Który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu,
Zapach mokki i gęstość miodowego płynu.
Wiadomo, czem dla kawy jest dobra śmietana;
Na wsi nie trudno o nię; bo kawiarka z rana,
Przystawiwszy imbryki, odwiedza mleczarnie,
I sama lekko świeży nabiału kwiat garnie
Do każdej filiżanki w osobny garnuszek,
Aby każdą z nich ubrać w osobny kożuszek.
Picie kawy ze śmietanką nie było jednak tylko wymysłem Mickiewicza, lecz rzeczywistym polskim zwyczajem. Opisał go na przykład Ignacy Krasicki w swoim dziele „Bogdaj przebywać w osiemnastym wieku!”:
Fragment utworu literackiego pt.: „Bogdaj przebywać w osiemnastym wieku!”. Autor: Ignacy Krasicki.
(…) Achilles, Cezar wielcy ludzie byli,
Jednakże kawy z śmietanką nie pili.
Jeśli masz ochotę wypić kawę „po Mickiewiczowsku” wypróbuj Wosebę L’arte del caffè Crema Classico – jest delikatna i wspaniale komponuje się z mlekiem albo śmietanką.
Jeśli kawa, to tylko czarna – „Jeszcze jedna podróż” Jarosława Iwaszkiewicza
Goryczy kawy nie powinno się osładzać cukrem ani śmietanką – takiej opinii był słynny polski autor Jarosław Iwaszkiewicz. W 1963 roku napisał utwór „Jeszcze jedna podróż”, w którym można przeczytać następujące słowa:
Fragment utworu literackiego pt.: „Jeszcze jedna podróż”. Autor: Jarosław Iwaszkiewicz.
Kawa jest gorzka
Tak powinno być
W podróży –
Jazda nie może
Być bez goryczy
Bez kolców nie ma róży
Z jego postulatem zgodziłby się zapewne Konstanty Ildefons Gałczyński, który bardzo mocną esencję kawową zalewał… dodatkową porcją kawy mielonej. Według niektórych źródeł w ciągu dnia potrafił wypić aż 15 takich kaw! Napisał nawet żartobliwą minisztukę pod tytułem „W szponach kofeiny”, w której bohater decyduje się usunąć operacyjnie własne serce, aby tylko móc pić więcej kawy.
Do kawy jak do kobiety, czyli poemat „Kawa” Antoniego Lange
Swoich uczuć do kawy nie krył także Antoni Lange, wprost zwracając się do niej w utworze zatytułowanym po prostu „Kawa”. Pisał do niej czule tymi słowami:
Fragment utworu literackiego pt.: „Kawa”. Autor: Antoni Lange.
Kocham twą duszę, o płynny hebanie,
Aromatyczne pary twej obłoki,
Któremi buchasz w polewanym dzbanie,
Kiedy kipiące twych ziarn gotowanie
Cały glob ziemski czyni mą dzierżawą;
Oto spoczęłaś w białej porcelanie,
Arabskich pustyń córo, czarna kawo!
Kawa równa się szczęście, czyli poezja Juliana Tuwima
Kawę uwielbiał również Julian Tuwim – jeden z najbardziej znanych polskich poetów, skamandryta, którego kariera literacka rozwinęła się w dwudziestoleciu międzywojennym. Znany był zresztą z tego, że potrafił całymi dniami przesiadywać w Małej Ziemiańskiej – kultowej warszawskiej kawiarni. Jak Tuwim pisał o kawie? Na przykład tak:
Fragment utworu literackiego pt.: „Zapach szczęścia”. Autor: Julian Tuwim.
I wszystko to w ognistej pamięci dziś błyska.
Ciska się małe, szybkie, gorące, daleko…
I szczęście pachnie kawą. I chłoniesz je z bliska.
A chłód w pokoju sączy waniliowe mleko.
Kawa w literaturze – niekończąca się historia…
Motyw kawy przewija się w tak wielu utworach literackich, że nie sposób ich wszystkich tutaj zacytować. Pojawia się jednak między innymi w takich dziełach jak:
- „Lalka” Bolesława Prusa – na spotkaniach przy kawie omawia się tu istotne sprawy;
- „Filiżanka kawy” Agnieszki Osieckiej – jako metafora miłości;
- „Kawa z szarlotką” Katarzyny Grocholi – jako symbol wspólnych chwil, relaksu i radości z życia;
- „Dom dzienny, dom nocny” Olgi Tokarczuk – bohaterka powieści osadzonej w latach 60. XX wieku traktuje codzienną filiżankę kawy, będącą wówczas towarem deficytowym, niczym rytuał;
- „Młynek do kawy” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego – bajka o młynku do kawy, który pewnego dnia porzuca dom i udaje się na księżyc.
Kawa to w literaturze częsty i bardzo lubiany motyw. Ze względu na swoje właściwości pobudzające i poprawiające kreatywność ten napój stał się niemal atrybutem literatów. Przesiadywanie w kawiarniach z filiżanką (którą to już z kolei?) było w pewnym momencie wręcz modą – zwłaszcza w epoce Młodej Polski kafejki były miejscem wymiany myśli i tworzenia nowych koncepcji literackich.
Źródła:
https://pl.wikisource.org/wiki/Strona:PL_Adam_Mickiewicz_-_Pan_Tadeusz.djvu/100
https://www.czytaniepoetow.us.edu.pl/pliki/krasicki.pdf
https://polital.wordpress.com/2014/04/09/jaroslaw-iwaszkiewicz/
https://pl.wikisource.org/wiki/Kawa
https://literatura.wywrota.pl/wiersz-klasyka/24776-julian-tuwim-zapach-szczescia.html
https://culture.pl/pl/artykul/milosc-w-filizance-kawy-polscy-pisarze-kawosze
https://www.pysznakawa.pl/kawa-w-literaturze-jakie-znane-dziela-literackie-odwoluja-sie-do-kawy
http://koneserzy.pl/kuchnia-literacka/kawa-i-poezja
